Owiana legendą populacja ryb w archipelagu Lofotów, od tysięcy lat stanowiła główny filar gospodarki tej części Norwegii. To właśnie lokalnym dorszom zawdzięczamy tran Möller’s.
Lofoty – miejsce iście spektakularne
Lofoty są znane nie tylko z połowu dorszy i produkcji tranu, ale także z pięknych białych plaż, majestatycznych gór, niezliczonych wysepek i sławnych na całym świecie fiordów. Entuzjastów górskich wędrówek, żeglarstwa, wędkarstwa lub historii z pewnością zachwyci niesamowita fauna i flora, której nie uświadczymy nigdzie indziej. Połóż się do snu na łonie natury, a poranek spędź, podziwiając widok morza – kto wie, być może przed Twoimi oczami ukaże się wieloryb, orka oceaniczna lub orzeł bielik! Wiele osób odwiedza Lofoty skuszona perspektywą zobaczenia zorzy polarnej lub blasku słońca o północy. Degustacja tranu i wizyta w lokalnych wytwórniach tranu działających na niewielką skalę to jedna z popularnych atrakcji turystycznych Lofotów!
Tran z Lofotów
Firma Möller’s została założona w 1854 roku przez farmaceutę Petera J. Möllera. Podstawę produkcji tranu stanowiły wytwórnie znajdujące się na terenie Lofotów. Möller zaobserwował, że mieszkańcy norweskich wybrzeży rzadko chorują. Dzięki swojemu przedsiębiorczemu zacięciu postanowił spopularyzować stosowanie tranu także w innych częściach kraju. W taki właśnie sposób rozpoczął swoją pracę nad promowaniem nowej metody wytapiania tranu u wybrzeży Norwegii.
Pozyskiwanie tranu i rybołówstwo to nieodłączny element historii Lofotów. Połowy ryb trwające od stycznia do kwietnia zawsze odgrywały kluczowe znaczenie. Legenda głosi, że tran pili nawet Wikingowie, choć posługiwali się nieco inną metodą jego pozyskiwania. W średniowieczu olej pozyskiwano ze sfermentowanych ryb, którymi raczyli się Wikingowie. Dorsz i sztokfisz stanowiły pożywienie Wikingów oraz źródło utrzymania, umożliwiając organizowanie wypraw i dokonywanie podbojów.
Ekologiczna produkcja tranu
W 1854 roku Peter Möller wprowadził swoją nową rewolucyjną metodę produkcji tranu o świeżym smaku i wyższej jakości. Już w tamtych czasach produkcja tranu była przyjazna środowisku – około 50% tłuszczu znajdującego się w wątrobie używano do produkcji tranu, podczas gdy resztę wykorzystywano do innych celów.
Proces wytwarzania tranu to w dalszym ciągu zamknięty cykl, w którym nic się nie marnuje. Tran to naturalny wyrób uboczny między innymi produkcji sztokfisza. Pozyskuje się go z rybiej wątroby, dzięki czemu nie jest marnowana, po czym wysyła do wytwórni tranu.
Słynna zielona butelka
Peter Möller miał jako jedyny prawo do przelewania tranu do butelek, które opatrywano stanowiącym gwarancję jakości oznakowaniem Peter Möller. W późniejszych latach zaczęto wykorzystywać szkło w kolorze ciemnozielonym, stanowiące obecnie element rozpoznawczy słynnych butelek z tranem.
Legendarny kształt i kolor butelki to najważniejsze elementy rozpoznawcze tranu Möller’s. Warto też wspomnieć o nazwie marki widniejącej na zielonym tle oraz zwrócić uwagę na okrągłe logo przedstawiające dziewczynę, dorsza oraz słońce. Gwarancja jakości i opisane elementy przyczyniają się do popularności marki także poza granicami Norwegii.
Tran to sposób na zdrowie
Już w 1645 roku istniały dowody potwierdzające pozytywny wpływ tranu na ludzkie zdrowie. W latach 30. XX wieku tran pojawił się w stołówkach norweskich szkół, gdzie uczniowie otrzymywali po jednej łyżce stołowej tranu dziennie. Starsi Norwegowie wspominają niekiedy szkolne czasy, kiedy ustawiali się wrzędzie, aby zażyć po łyżce „złotego oleju”. Młodsi pamiętają zapewne kapsułki z olejem z ryb, które pojawiły się w 1983 roku. Obecnie mamy do dyspozycji wiele różnych wariantów, dzięki którym, zarówno dzieci, jak i dorośli mogą zażyć olejzawierający wartościowe kwasytłuszczowe omega-3 w postaci, która im najbardziej odpowiada.